یادگیری یک زبان جدید می‌تواند از جنبه‌های مختلفی به آینده فرزند شما کمک فراوانی کند اما ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که فرزند شما بهتر است در چه سنی شروع به یادگیری یک زبان دوم مانند انگلیسی کند. آیا یادگیری زبان دوم در زبان مادری کودک اشکالی ایجاد می‌کند؟ چگونه در این رابطه به کودک خود کمک کنیم؟ چه مدت زمان نیاز است تا کودکان به زبان جدید مسلط شوند؟ ما به صورت کامل به این سؤالات پاسخ داده و همچنین شما را با مزایا و معایب یادگیری زبان در سنین پائین آشنا خواهیم کرد.
اهمیت سن در یادگیری زبان
عوامل مختلفی می‌توانند بر سرعت و کیفیت یادگیری زبان دوم تأثیر بگذارند که از میان مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سن، میزان علاقه کودک، کیفیت مطالب آموزشی ارائه‌شده، میزان پشتیبانی والدین و پیچیدگی زبان اشاره کرد. میزان تأثیر سن بر کیفیت یادگیری زبان دوم همیشه یکی از بحث‌برانگیز ترین موضوعات در حوزه آموزش زبان بوده و در کل نیز نمی‌توان یک نسخه آموزش مشترک برای افراد با سنین مختلف در نظر گرفت. با این حال یک دیدگاه مشترک وجود دارد که بر طبق آن کودکان به علت ساختار مغزی خود می‌توانند نسبت به افراد بزرگسال با سرعت بیشتری زبان‌هایی مانند انگلیسی، فرانسه، اسپانیایی و یا هر زبان دیگری را یاد بگیرند. با این حال شواهدی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد که بزرگسالان در بسیاری از زمینه‌های مرتبط با یادگیری زبان مانند حفظ واژگان، درک مسائل گرامری پیچیده، داشتن استقلال در یادگیری، هدف‌گذاری و ایجاد انگیزه و همچنین درک فرهنگ مرتبط با زبان دوم عملکردی بهتری دارند اما در مجموع نسبت به کودکان برای یادگیری زبان باید تلاش بیشتری بکنند.
مزایای یادگیری زبان در سنین پائین
یادگیری زبان دوم در سنین کودکی دارای مزایای مختلفی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- بهبود قدرت حافظه و مهارت‌های مرتبط با حل مسئله
- افزایش خلاقیت و بهبود مهارت‌های اجتماعی
- یادگیری سریع‌تر نسبت به بزرگسالان
- رشد فردی و موفقیت تحصیلی
- افزایش شانس موفقیت شغلی در آینده
- بهبود مهارت‌های شناختی
- افزایش قدرت ذهن
- و بسیاری از موارد دیگر
چالش‌های یادگیری زبان در سنین پائین
با وجود تمام مزایایی که اشاره شد، یادگیری یک زبان خارجی در سنین پائین دارای معایبی نیز می‌باشد که عبارتند از:
- تأثیرگذاری منفی بر یادگیری زبان مادری
- صحبت به زبان مادری با لهجه خارجی
- ایجاد زحمت بیشتر برای والدین
- امکان ایجاد تداخل فرهنگی
- کند‌شدن روند رشد زبان مادری کودک
- ایجاد اضافه‌بار شناختی
- گرانی مدارس دو‌زبانه
شما می‌توانید در هر سنی زبان یاد بگیرید
با این که کودکان با سرعت بیشتری می‌توانند زبان جدیدی را یاد بگیرند اما به این نکته توجه داشته باشید که افراد با هر سنی می‌توانند اقدام به یادگیری یک زبان دوم کنند. علاوه‌براین یادگیری زبان هیچ محدودیت زمانی نداشته و شما حتی اگر سال‌های زیادی هم به مطالعه بپردازید و در کلاس‌های زبان شرکت کنید، بازهم مطالب جدیدی را برای یادگیری پیدا خواهید کرد. افراد بزرگسال همچنین با توجه به دلایل کاری، شخصی، تحصیلی و مهاجرتی معمولا انگیزه بیشتری برای آموختن یک زبان جدید دارند و با توجه به قدرت ذهنی بالای خود می‌توانند استراتژی‌های موفقی را در رابطه با مطالعه زبان‌های خارجه ایجاد کنند. افراد بزرگسال با توجه به مهارت‌های شناختی بالا، تفکر انتقادی توسعه‌یافته و ساختار ذهنی پیچیده‌تر خود می‌توانند در بسیاری از زمینه‌های مرتبط با یادگیری عملکرد خوبی داشته باشند. افراد بزرگسال همچنین نسبت به کودکان می‌توانند دسترسی آسان‌تری به منابع آموزشی مانند کانال‌ها، دوره‌های آنلاین، وب‌سایت‌های آموزشی، برنامه‌های تبادل زبانی و شبکه‌های ماهواره‌ای انگلیسی زبان ( CNN و Euronews و …) داشته باشند. با این حال سن تنها یکی از عوامل مهم در یادگیری است. به عنوان مثال، محققان بر این باورند که افراد بزرگسالی که برای یادگیری زبان از روش Immersion استفاده می‌کنند نسبت به کسانی که صرفا در کلاس زبان شرکت می‌کنند، زودتر به نتایج مورد نظر خود دست پیدا می‌کنند.
عوامل تأثیرگذار بر سرعت یادگیری زبان در کودکان
عوامل مختلفی می‌توانند بر سرعت و کیفیت یادگیری زبان در کودکان تأثیر بگذارند که از میان آن‌ها می‌توان به سن، میزان انگیزه، نوع مطالب آموزشی ارائه‌شده در کلاس زبان، میزان پشتیبانی والدین، تمرین و تداوم در یادگیری، تیپ شخصیتی و هوش و توانایی‌های کودک، میزان تسلط استاد به کلاس زبان و عوامل فرهنگی و اجتماعی اشاره کرد.
کودکان در چه سنی بهتر است شروع به یادگیری زبان دوم کنند؟
نظرات مختلفی در این رابطه وجود دارد. به عنوان مثال دانشمندان دانشگاه‌های هاروارد و MIT اخیرا به این نتیجه رسیده‌اند که کودکان با سنین ۱۰ سال و کمتر بهتر از سایر افراد می‌توانند زبان یاد بگیرند و به آن مسلط شوند و علت آن این است که مغز کودکان در این سنین کاملا برای یادگیری آماده بوده و می‌توانند تا سن حدود ۱۸ سالگی مهارت‌های زبانی خود را تا حد بسیار زیادی تقویت کنند. برخی از محققان نیز بر این باورند که سنین بین ۱۰ تا ۱۳ سالگی بهترین سن برای یادگیری زبان دوم است و تعدادی دیگر نیز سن ۶ تا ۷ سال را مناسب‌ترین سن برای شروع یادگیری زبان دوم می‌دانند. در مجموع می‌توان گفت که هر چه کودک زودتر اقدام به شرکت در کلاس‌های زبان بکند، شانس او برای کسب مهارت‌های زبانی بیشتر خواهد شد. البته همانطور که اشاره شد، سن تنها یکی از عوامل تأثیرگذار بر یادگیری است که حتما باید به عنوان والدین موارد دیگر را در نظر بگیرید.
آیا یادگیری زبان دوم در زبان مادری کودک اشکالی ایجاد می‌کند؟
بله اگر کودکی چندان در تعامل با زبان مادری خود قرار نگیرد و والدینش او را مجبور به یادگیری زبان دوم کنند، در این صورت کودک در رشد مهارت‌های مرتبط با زبان مادری خود دچار مشکلاتی خواهد شد که این امر می‌تواند در نهایت باعث فرسایش زبانی، ایجاد اضطراب و استرس در کودک، داشتن تعلق خاطر به فرهنگ مرتبط با زبان دوم، تغییر در لهجه، اشتباه در تلفظ برخی کلمات، ضعف در برقراری ارتباط با سایرین، مشکلات اجتماعی و بسیاری از موارد دیگر شود. بنابراین به منظور جلوگیری از بروز چنین مشکلاتی حتما مطمئن شوید که کودک شما بیشتر زمان خود را به زبان مادری اختصاص می‌دهد.
چرا کودکان سریع‌تر از افراد بزرگسال زبان یاد می‌گیرند؟
عوامل متعددی باعث می‌شوند تا کودکان سریع‌تر از افراد بزرگسال زبان جدیدی را یاد بگیرند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شوید:
فرضیه دوران بحرانی: برخی از محققان بر این باورند که افراد در یک بازه زمانی مشخصی می‌توانند با سرعت بسیار بالایی زبان دومی را یاد بگیرند و این بازه سنی معمولا از دوران خردسالی شروع شده و تا زمان بلوغ ادامه پیدا می‌کند و بعد از آن توانایی افراد در یادگیری زبان کاهش پیدا می‌کند.
انعطاف‌پذیری عصبی: انعطاف‌پذیری عصبی یا Neuroplasticity به معنای توانایی شبکه‌های عصبی مغز در سازگاری با شرایط و تجربه‌های جدید و تغییر با گذشت سن می‌باشد. مغز کودکان از انعطاف‌پذیری عصبی بسیار بالایی برخوردار بوده و با سرعت باورنکردنی رشد و تکامل پیدا می‌کند و در نتیجه کودکان می‌توانند سریع‌تر از بزرگسالان زبان یاد بگیرند.
قدرت تقلید زبانی: کودکان از قدرت تقلید بالایی برخوردار بوده و هر آنچه می‌شوند را تکرار می‌کنند که همین موضوع باعث می‌شود تا آن‌ها با سرعت بیشتری زبان جدیدی را یاد گرفته و واژگان انگلیسی یا هر زبان دیگری را به مانند یک فرد نیتیو تلفظ کنند.
عدم ترس از اشتباه: کودکان با توجه به شرایط مغزی خود معمولا ترسی از اشتباه کردن در هنگام یادگیری زبان دوم نداشته و همین مسئله باعث می‌شود تا سرعت یادگیری آن‌ها افزایش قابل توجهی پیدا کند.
حمایت‌ها و تشویق‌های والدین: معمولا افراد در سنین کودکی بیشتر از حمایت‌ها و تشویق‌های والدین خود برخوردار هستند که همین امر موجب افزایش انگیزه کودکان در یادگیری یک زبان جدید و شرکت در کلاس‌های زبان کودکان می‌شود.
چگونه به کودکم در یادگیری زبان دوم کمک کنم؟
- کودک خود را در معرض محرک‌های زبانی (کارتون‌ها و آهنگ‌های به زبان اصلی، کتاب‌های زبان و … ) قرار دهید.
- هیچ‌گاه او را مجبور به یادگیری مطلبی نکنید و در عوض نقشی مشوق داشته باشید.
- از برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های زبانی که به صورت خاص برای کودکان طراحی شده‌اند، استفاده کنید.
- اهداف واقع‌گرایانه برای کودک خود ایجاد کنید.
- در صورت داشتن تسلط کافی به زبان هدف با کودک خود تمرین زبان کنید.
- همراه با کودک خود آهنگ‌ها و کتاب داستان‌های به زبان اصلی بخوانید.
- در صورت امکان همراه با آن‌ها به یک کشور خارجی سفر کنید.
- برای موفقیت‌های آن‌ها پاداش در نظر بگیرید.
- یک فضای آموزشی آرام و مثبت ایجاد کنید.
- همراه با کودک خود کارتون‌ها و فیلم‌های به زبان اصلی ببینید.
- گاهی اوقات با او به زبان هدف صحبت کنید.
چه مدت زمان نیاز است تا کودک شما به زبان جدید مسلط شود؟
جواب این سؤال به عوامل مختلفی بستگی دارد و در کل نمی‌توان به صورت دقیق گفت که چه مدت زمان طول می‌کشد تا کودک شما به زبان دوم مسلط شود. و همانطور که اشاره شد عواملی مانند سن، انگیزه و میزان حمایت‌های والدین می‌توانند بر سرعت یادگیری تأثیر بگذارند.
منابع: Rosettastone، Parent و Brainscape
